Ο μάγος της φυλής

Η είδηση έρχεται πάντοτε εκεί που δεν την περιμένεις.
Πάνω που ένα θέμα, εν πολλοίς λυμένο στην κοινωνία, ξαναβγαίνει στην επιφάνεια, ένας ολόκληρος κόσμος λες και βρίσκεται σε σύβραση, πρέπει να βγεί και να παλέψει ξανά για το αυτονόητο. Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Η ιατρική περίθαλψη στο σύγχρονο κόσμο έχει, ευτυχώς, προχωρήσει πολύ από την εποχή που ο ιατρός – λίγο σαν μάγος της φυλής, λίγο σαν κηδεμόνας – αποφάσιζε τί είναι το καλύτερο για τον άνθρωπο και έθετε κανόνες, πέραν των οποίων ο καθένας μας ορίζεται και χαρακτηρίζεται καλός ή κακός ασθενής, άξιος λόγου ή ασήμαντος, άσπρος, μαύρος, ή κίτρινος, άντρας ή γυναίκα και ούτω καθεξής.
Η διακοπή της κύησης ήταν μια μακροχρόνια παθογένεια στην μέχρι πρότινος εκκωφαντικά σιωπηρή κοινωνία μας. Οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες αντιμετωπιζόταν με παράνομη έκτρωση – ή με αναγκαστικό γάμο. Σε εποχές, που τα κορίτσια άρχιζαν με δειλά βήματα την απεξάρτησή τους από τα παραδοσιακά δεδομένα, τα «ατυχήματα» αυτά παρέρχονταν με όποιο τρόπο μπορούσε να ανταπεξέλθει ο καθείς / η καθεμία, συχνά δε μαζευόταν ένα ισχνό κομπόδεμα από το εβδομαδιαίο χαρτζηλίκι για-την-περίπτωση-που. Με άδηλες συνθήκες πρόνοιας και υγιεινής, συχνά καλυπτόμενα από την υπόλοιπη παρέα, τα περιστατικά αυτά συντελούνταν και στη συνέχεια ξεχνιόντουσαν, ως μη γενόμενα. Μερικές φορές, το πρόβλημα επανερχόταν. Η λύση ήταν η πεπατημένη. Τα ψυχικά ή σωματικά αποτελέσματά της, θ’ αποτελούσαν βίωμα, όχι πάντοτε θετικό, και οπωσδήποτε όχι απαραίτητο, για όλη την γενιά εκείνη.
Τα σημερινά δεδομένα δείχνουν ότι η όλη εκείνη ζοφερή ιστορία μπορεί να αλλάξει. Με περισσότερη πληροφόρηση, οι νεανικές εγκυμοσύνες δεν είναι πλέον τόσο διαδεδομένες – ταυτόχρονα όμως αλλάζει δραματικά και ο χάρτης των περιστατικών, όπως αναφέρουν οι σχετικές στατιστικές: όλο και περισσότερα άτομα αποφασίζουν για λόγους οικονομικούς, επαγγελματικούς, κοινωνικούς και τελικά προσωπικούς, να μην προχωρήσουν σε μια κύηση. Η εξασφάλιση της δυνατότητας να λαμβάνουν σωστή ενημέρωση και περίθαλψη αποτελεί πλέον μέρος της εν γένει ιατρικής φροντίδας. Και το κόστος οφείλει να είναι η προβλεπόμενη συμμετοχή του πολίτη στη νοσηλεία του.
Όλα καλά λοιπόν; Και αν ακόμα ο ιατρός βεβαιώνει ότι το περιστατικό καλύπτεται από τον κώδικα δεοντολογίας; Όχι, δυστυχώς: το νομικό πλαίσιο βεβαίως και δίνει τη δυνατότητα μιας σχετικής επέμβασης με τη συναίνεση της εγκύου, πλήν όμως (από παράβλεψη; από σκοπιμότητα;) το περίφημο πεδίο της ηθικής δεοντολογίας, λέει, δεν επιτρέπει την διενέργεια τέτοιων επεμβάσεων, επικαλούμενο βλάβη ζώντος ατόμου. Ότι δηλαδή, ήταν απόλυτα ηθική και συνεπής ως προς την ανθρωπιστική της διάσταση η παράνομη διαδικασία των ιδιωτικών φορέων, αλλά έχουμε ηθικό θέμα όταν πρόκειται για τα δημόσια νοσοκομεία. Που, όπως όλοι γνωρίζουν, βρίθουν περιπτώσεων (ευτυχώς, όχι στο σύνολό τους) δεν αρκούνται μονάχα στην προβλεπόμενη συμμετοχή του πολίτη. Συμπέρασμα, κι αν θέλετε συζητήσιμο: την ηθική διάσταση του θέματος, την ανακάλυψαν μόλις πρόσφατα οι αναισθησιολόγοι στο νοσοκομείο ενός νησιού, ενώ πιο μπροστά, ανά την Ελλάδα, το έμβρυο δεν αποτελούσε ποτέ ζών άτομο – ή, ο κανόνας της δεοντολογίας ανακαλύφθηκε πρόσφατα, σφηνωμένος σε κάποιο συρτάρι. Το τεράστιο πάρτυ των εκτρώσεων γίνονταν και γίνεται ακόμα στον ιδιωτικό τομέα, αλλά εκεί δεν ισχύουν κώδικες δεοντολογίας ούτε ηθικά διλήμματα, καθόσον οι μάγοι εκεί δεν πληρώνονται με «ψίχουλα». Και μια μικρή λεπτομέρεια, η οποία πέρασε στα ψιλά μαζί με την είδηση: το ηθικό δίλημμα δεν υπήρχε ούτε για το συγκεκριμένο νοσοκομείο, αλλά συνταξιοδοτήθηκε ο διευθυντής της κλινικής – και τότε, προέκυψε ως εκ θαύματος.
Κοιτάχτε, η κοινωνία είναι ήδη πολύ βαρειά από προβλήματα, αιτιάσεις και πρακτικά δισεπίλυτα προβλήματα. Καλό είναι κανείς να είναι και ηθικός, και να λυπάται και να κάνει το σταυρό του και να πηγαίνει και στην εκκλησία, ουδείς ψόγος. Να επικαλείται όμως ιατρική δεοντολογία, όταν από τα χέρια του έχουν περάσει ανήλικα κορίτσια χωρίς κηδεμόνα, μοναχικές γυναίκες δίχως συνοδεία και κοπέλλες των οποίων τα χρεωστούμενα πλήρωναν άσχετοι και ύποπτοι, είναι μάλλον μια ιδιωτική υπόθεση. Και στις ιδιωτικές αυτές στιγμές, η ηθική μάλλον εξορίζεται έξω και από την αίθουσα αναμονής – εκεί που δεσπόζει η γαλακτοτροφούσα. Και αν ακόμη συνεχίζουμε να αρεσκόμαστε σε ψεύτικες γονυκλισίες, ας μην το λέμε παραέξω, αγαπητοί μάγοι. Ξέρουμε, ξέρετε, φαινόμαστε πιά – σε όλες τις δουλειές, κάποτε έρχεται το πλήρωμα του χρόνου. Και γινόμαστε κοινοί τοις πάσιν, επώνυμοι υποκριτές σ’ ένα θέατρο παραλόγου.
Διαθέστε λίγο χρόνο, αν τόσο πιά κόπτεσθε για τη σωστή πορεία των πραγμάτων, να βγείτε στα σχολεία του νησιού ή της περιοχής σας, να ενημερώσετε τα έφηβα, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος, για τις συνέπειες μιάς σχέσης χωρίς προφυλάξεις. Τα παιδιά – ίσως δεν το ξέρετε – είναι πλήρως εξοικειωμένα πιά με τους όρους και τις ιδιότητες του ανθρώπινου σώματος. Ενημερώστε για τις μεθόδους αντισύλληψης, δώστε χώρο στις απορίες τους, μιλήστε τους για το ιερό δικαίωμα της επιλογής. Που είναι ηθικά το ύψιστο δικαίωμα του ανθρώπου, και που του διασφαλίζει όχι μονάχα τη δυνατότητα να προχωρήσει στα όνειρά του, αλλά και να μη χρειαστεί ποτέ να αναρωτηθεί, αν πρέπει να εκμεταλλευτεί πρόσωπα και καταστάσεις. Εσείς, με τη γλυκοφιλούσα στον τοίχο σας, δείξτε το δρόμο.
Τότε θα σας παραδεχτώ – όχι σαν μάγους της φυλής, αλλά σαν μετέχοντες παιδείας. Όλα τα άλλα είναι ψεύδη. Τελειωμένα.