Το βιβλίο του Eric Hobsbawm Η εποχή των άκρων, είναι ένα από τα καλύτερα δώρα που μου έκανε ποτέ το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πρόκειται για την εξιστόρηση των γεγονότων από το 1914 έως και το 1991 στην Ευρώπη. Ήταν το σύγγραμα που δόθηκε σε εμένα και τους συμφοιτητές μου για το μάθημα Ευρωπαϊκής Ιστορίας στη σχολή.
Χθες ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η επιλογή για αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση κυριάρχησε. Έχουμε λοιπόν την πρώτη αποχώρηση χώρας από την Ευρωπαϊκή οικογένεια. Δε θα μπω στη διαδικασία να κάνω ιστορική αναδρομή των φάσεων που πέρασε η Ένωση, από τα χρόνια αμέσως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα, όποιος θέλει, ας μπεί στο ίντερνετ να το ψάξει.
Η Ευρώπη γενικώς δείχνει τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης να βυθίζεται στο σκότος περισσότερο από ποτέ τα τελευταία 70 χρόνια. Η άνοδος ευρωσκεπτικιστικών και ακροδεξιών μορφωμάτων σε εκλογικά ποσοστά και η εκλογή τους σε θέσεις εξουσίας σε κάποιες νεόκοπες στην Ευρωπαϊκή οικογένεια χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, το μεγάλο κύμα αντιευρωπαϊσμού και η ολοένα και μεγαλύτερη άνοδος του θυμού που φαίνεται να αναπτύσσουν οι Ευρωπαίοι ο ένας για τον άλλο(τρανό παράδειγμα το φετινό Euro, όπου είδαμε πρωτοφανή επεισόδια για τόσο μεγάλη διοργάνωση), αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Ήμουν και είμαι πάντοτε ευρωπαϊστής. Θεωρώ τον εαυτό μου πολίτη της Ευρώπης, όσο και της Ελλάδας, αφού από νεανική ηλικία οι γονείς μου και ο περίγυρός μου μου έδωσαν να καταλάβω ποια είναι τα οφέλη του να αποτελείς μέρος μιας ευρείας ευρωπαϊκής οικογένειας, η ελεύθερη μετακίνηση πληθυσμού και κεφαλαίων, η ελεύθερη διάδοση των ιδεών, η ελευθερία του τύπου (που ότι κι αν λένε μερικοί-μερικοί, στην Ευρώπη βρίσκεται στα μεγαλύτερα επίπεδα ίσως από οπουδήποτε αλλού), στις δημοκρατικές αξίες και τη δικαιοσύνη. Το σημαντικότερο όμως επίτευγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο πολλοί δυστυχώς παραγνωρίζουν, είναι πως η Ε.Ε έφερε την ειρήνη στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Για τις τελευταίες γενιές, είναι κάτι αυτονόητο, στο πέρασμα των ετών όμως, η Ευρώπη πλήν των 2 παγκόσμιων πολέμων που γέννησε, έχει υπάρξει τόπος των πιο αιματηρών συγκρούσεων που έχει δεί ο πλανήτης ανάμεσα στα κράτη της, ανά τους αιώνες.
Δεν είμαι όμως τυφλός. Βλέπω τις παθογένειες που έχει αναπτύξει η διακυβέρνηση της Γηραιάς Ηπείρου. Οι δύο βάρκες στις οποίες προσπαθεί να ισορροπήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, μία με τα όργανά της που αποτελούνται από εκλεγμένους αμιγώς για την Ευρωπαϊκή τους εκπροσώπηση απεσταλμένους των λαών και μία που αποτελείται από τις εθνικές κυβερνήσεις, οι οποίες πρωτίστως προσπαθούν να προασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα, είναι σαφές ότι θέλει πολλή δουλειά για να διορθωθεί. Όχι να διαλυθεί όμως. Δε θα λυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη αν διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα όσο ποτέ είναι αναγκαίο να προχωρήσουμε ως Ευρώπη όλο και περισσότερο σε αυτό που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Βέβαια πολλοί θα συμφωνήσουν και θα πούν, μπράβο, καλά τα λές, αλλά όταν η ανανεωτική- η πραγματικά ανανεωτική, όχι οι νεοαυριανιστές της Κουμουνδούρου- μιλούσε για ευρωπαϊκό σύνταγμα και επί της ουσίας για Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, η γενιά των πατεράδων μας την έβγαζαν εκτός βουλής για να βγάλουν το μεγαλύτερο λαοπλάνο της εποχής του πρωθυπουργό για 20 χρόνια.
Δεν είμαι αισιόδοξος σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης. Φοβάμαι ότι η έξοδος της Βρετανίας, πέραν των οικονομικών αλλαγών που σίγουρα θα επιφέρει, θα ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου και για τα υπόλοιπα αυγά του φιδιού που εδώ και κάποια χρόνια επωάζονται στην περιοχή. Κι αν γεμίσουμε παντού ακροδεξιές κόμπρες, τα σκοτείνά χρόνια θα είναι μπροστά μας.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος δε μας είναι στην Ελλάδα πάρα πολύ γνωστός, καθότι η χώρα μας ελάχιστα συμμετείχε και μόνο αργότερα πλήρωσε τίμημα των εξελίξεων με τη Μικρασιατική καταστροφή. Ωστόσο, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ο πιο αιματηρός στην ιστορία των πολεμικών συγκρούσεων. Δεκάδες εκατομμύρια νέοι έχασαν τις ζωές τους στα χαρακώματα της Δυτικής αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης κατά την τετραετία 1914-1918. Αν ψάξει κανείς, θα βρεί πως ο λόγος που οι νέοι της Ευρώπης μπήκαν τόσο μαζικά στις συγκρούσεις είναι πως για πάρα πολλά χρόνια οι συγκρούσεις στην ήπειρο είχαν σταματήσει και επρόκειτο για τη γενιά που δεν είχε πολεμήσει ποτέ. Έτσι λοιπόν, κυνηγώντας ένα άγνωστο μεγαλείο, ρίχτηκαν στη μάχη που ξεκλήρισε μια ολόκληρη γενιά. Έχω μεγάλο φόβο ότι ένα τέτοιο αίσθημα γεννάται και στη σημερινή Ευρώπη σε μεγάλο βαθμό και ειλικρινά εύχομαι να βγώ ψεύτης. Κι επειδή μια εικόνα αξίζει όσο χίλες λέξεις, σας παραπέμπω στο φοβερό κανάλι The Great War του Youtube, όπου εξιστορούνται βδομάδα ανά βδομάδα αναλυτικά τα γεγονότα του Α΄ ΠΠ. Είναι χρέος όλων μας να αποφύγουμε τα σκοτεινά χρόνια που θα φέρουν την Ευρώπη και την ίδια τη ζωή μας τουλάχιστον έναν αιώνα πίσω. Κι αυτό δε θα γίνει με λιγότερη Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, γι’ αυτό είμαι βέβαιος.
