Ώρα για μάθημα. Για μάθημα αθλητικής Σαλονικιώτικης ιστορίας. Οι δεκαετίες του 80’ και του 90’είναι πάρα πολύ πλούσιες στον τομέα του αθλητισμού στην πόλη μας, με τίτλους, με αγώνες που άφησαν ιστορία, με ντέρμπι που παρακολουθούσε όλη η Ελλάδα αλλά και με ένα λαό να γράφει ιστορία στους δρόμους και στα τσιμέντα.
Ας ξεκινήσουμε από το ποδόσφαιρο και από τη μεγαλύτερη ομάδα της πόλης μας, τον ΠΑΟΚ. Στις 18 Ιουλίου 1979 ιδρύθηκε η Ποδοσφαιρική Ανώνυμη Εταιρία (ΠΑΕ ΠΑΟΚ) με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 37.100.000 δραχμές και πρώτο πρόεδρο και μεγαλομέτοχο τον Γιώργο Παντελάκη. Η πολύ καλή πορεία της δεκαετίας του 70’ συνεχίστηκε και το 80’ με τον ΠΑΟΚ να φτάνει σε 3 τελικούς κυπέλλου αλλά δυστυχώς να τους χάνει όλους.
Το 1981 σημαδεύτηκε από τον τραγικό θάνατο του Γκιούλα Λόραντ, το μεγάλο Ούγγρο προπονητή με τον οποίο στην τεχνική ηγεσία ο ΠΑΟΚ κατέκτησε το 1976 το πρώτο πρωτάθλημα της ιστορίας του. Η καρδιά του 58χρονου κόουτς δεν άντεξε και ο σπουδαίος προπονητής σωριάστηκε μπροστά στον πάγκο του “Δικεφάλου” στη διάρκεια ενός ντέρμπι με τον Ολυμπιακό. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών δεν επανήλθε ποτέ και λίγο αργότερα στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ ο καρδιοχειρούργος Βασίλης Χαλβατζούλης επιβεβαίωνε το θάνατό του.
Στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις ο ΠΑΟΚ είχε αξιόλογες εμφανίσεις απέναντι σε καταξιωμένες ομάδες της εποχής. Στο κύπελλο Κυπελλούχων του 1981-82 χρειάστηκε η διαδικασία των πέναλτι για να αποκλειστεί από την Άιντραχτ Φρανκφούρτης. Την επόμενη χρονιά (1982-83) στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ απέκλεισε τη γαλλική Σοσό και παρά το ότι κατάφερε βγει νικητής από τη μια αναμέτρηση με τη Σεβίλλη δεν προκρίθηκε στη συνέχεια. Το 1984 η ΠΑΕ εμπιστεύθηκε την ομάδα στον Αυστριακό προπονητή Βάλτερ Σκότσικ, ο οποίος δημιούργησε μια τρομερή ομάδα. Στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ (1983-84) μετά από δυο συγκλονιστικές αναμετρήσεις η Μπάγερν Μονάχου επικράτησε με 9-8 στα πέναλτι για να προκριθεί. Την επόμενη χρονιά ο ΠΑΟΚ κατέκτησε το δεύτερο και δυστυχώς τελευταίο μέχρι τώρα πρωτάθλημα Ελλάδας της ιστορίας του και το πρώτο επαγγελματικό με απολογισμό 19 νίκες, 8 ισοπαλίες και 3 ήττες.
Την περίοδο 1988-89 για το κύπελλο ΟΥΕΦΑ ο ΠΑΟΚ αναμετρήθηκε με τη μετέπειτα κάτοχο του τροπαίου Νάπολι του τεράστιου Ντιέγκο Μαραντόνα. Στον πρώτο αγώνα στην Ιταλία ο ΠΑΟΚ ηττήθηκε 1-0, όμως στον επαναληπτικό, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Μαραντόνα χάζεψε με την τρομερή ατμόσφαιρα της Τούμπας, οι δύο ομάδες αναδείχθηκαν ισόπαλες 1-1. Δύο χρόνια αργότερα (1990-91) για την ίδια διοργάνωση χάθηκε μια ακόμα πρόκριση στα πέναλτι, καθώς η Σεβίλλη επικράτησε με 4-3 στη διαδικασία αυτή του ΠΑΟΚ.
Η δεκαετία του ’90 σημαδεύτηκε από την κόντρα του τότε προέδρου της ομάδας Θωμά Βουλινού με τους οργανωμένους οπαδούς, η οποία οδήγησε στις αρχές του 1996 στην αλλαγή του ιδιοκτησιακού και διοικητικού καθεστώτος. Υπό τις οδηγίες του Ολλανδού προπονητή Άρι Χάαν ο ΠΑΟΚ την περίοδο 1994–95 τερμάτισε στην 3η θέση του πρωταθλήματος και εξέτισε την ποινή αποκλεισμού από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, ποινή που του είχε επιβληθεί από την UEFA την περίοδο 1992-93 για τα επεισόδια στον εντός έδρας αγώνα με την Παρί Σεν Ζερμέν.
Η απόκτηση του Ζήση Βρύζα το καλοκαίρι του 1996, του Κώστα Φραντζέσκου και του Σπύρου Μαραγκού τον Ιανουάριο του 1997 άλλαξαν τον αγωνιστικό προσανατολισμό της ομάδας και με προπονητή τον ημίτρελο Άγγελο Αναστασιάδη ο ΠΑΟΚ πραγματοποίησε δύο εξαιρετικές χρονιές (1996–97, 1997–98), όπου εξασφάλισε εύκολα τη συμμετοχή στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ (1997-98, 1998-99), φέρνοντας ξανά τα χαμόγελα στην Τούμπα.
Την περίοδο 1997-98 στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ οι αναμετρήσεις με την Άρσεναλ αποτέλεσαν ορόσημο στην ιστορία του ΠΑΟΚ. Στον πρώτο αγώνα στη Θεσσαλονίκη με 1-0 με γκολ του Φραντζέσκου ο ΠΑΟΚ απέκτησε το πλεονέκτημα, ενώ στον επαναληπτικό ο Ζήσης Βρύζας ισοφάρισε σε 1-1 λίγα λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα και έδωσε την πρόκριση στον ΠΑΟΚ. Τα λάθη εναντίον της Ατλέτικο Μαδρίτης στον τρίτο γύρο στοίχισαν, όμως, την πρόκριση στον ΠΑΟΚ.
Πάμε τώρα στον Άρη, που το 1979 συμμετέχει και αυτός στο πρώτο επαγγελματικό πρωτάθλημα της Ελλάδας. Τη χρονιά 1979-80 ο Άρης ήταν πρώτος σε ισοβαθμία με τον Ολυμπιακό αλλά στη συνέχεια έχασε το πρωτάθλημα από τον ΟΣΦΠ στον αγώνα μπαράζ του Βόλου. Για τη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης έφθασε μέχρι την προημιτελική φάση, όπου και νίκησε τον ΠΑΟΚ με 1-0 στον πρώτο αγώνα, αλλά ηττήθηκε με 2-0 στην παράταση στον επαναληπτικό της Τούμπας. Στην Ευρώπη ο Άρης έδωσε μεγάλες μάχες με τη Μπενφίκα και την Περούτζια αλλά τελικά αποκλείστηκαν από τη Σαιντ Ετιέν.
Την πρώτη πενταετία του 1980 ο Άρης άρχισε σιγά σιγά να έχει πτωτική πορεία με εξαίρεση κάποιες μεμονωμένες καλές εμφανίσεις σε Ευρώπη και Ελλάδα. Από το 1984 και μετά εισέρχεται στα λεγόμενα πέτρινα χρόνια με πολύ φτωχή παρουσία και στο κύπελλο και στο πρωτάθλημα. Τη δεκαετία του 90’ η κακή πορεία συνεχίζεται, σε αντίθεση με το μπασκετικό Άρη. Παρ’ όλα αυτά καταφέρνει να μπει στο ΟΥΕΦΑ (έκανε πολύ καλές εμφανίσεις εναντίον της Χάποελ Μπερ Σεβά και της Κατοβίτσε) το 1992, όπου έκανε και καλή πορεία στο πρωτάθλημα. Δυστυχώς για τους οπαδούς του όμως ο Άρης εξευτελίστηκε με 0-4 μέσα στην έδρα του από τον ΠΑΟΚ τη χρονιά 1994/5 και τότε τα μεγάλα εσωτερικά προβλήματα ξεκινούν και καταλήγουν με τον υποβιβασμό του στη Β’ Εθνική το 1997.
Μετά το πέρασμα του από τη Β’ ο Άρης επανέρχεται στη μεγάλη κατηγορία ορεξάτος και παίρνει ρεβάνς από τον ΠΑΟΚ κερδίζοντας τον με 1-4 μέσα στην Τούμπα, ενώ το 1999 εισέρχεται ξανά στις Ευρωπαϊκές διοργανώσεις.
Σειρά του Ηρακλή τώρα! Αν αφαιρέσει κανείς το Χατζηπαναγή που μαγεύει τα πλήθη και όλη η Θεσσαλονίκη έρχεται να το θαυμάσει, η πορεία του στο ποδόσφαιρο μπορεί να χαρακτηριστεί από μέτρια ως κακή με εξαίρεση κάποιες εκλάμψεις. Μερικές από αυτές ήταν το 1984 όπου καταλαμβάνει την 3η θέση στο Πρωτάθλημα Ελλάδας. Το 1985 ο κατακτά το Βαλκανικό Κύπελλο συλλόγων ποδοσφαίρου επικρατώντας στον διπλό τελικό επί της ρουμανικής Άργκες Πιτέστι, με σκορ 1-3 εκτός έδρας και 4-1 εντός έδρας. Το 1987 η ομάδα ποδοσφαίρου αγωνίζεται στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας όπου ηττάται από τον ΟΦΗ.
Τη δεκαετία του 90’ ο Ηρακλής συνεχίζει να έχει κακή πορεία στο ποδόσφαιρο αλλά στα άλλα αθλήματα του συλλόγου τα πηγαίνει καλά, όπως στο στίβο (με τη Βούλα Πατουλίδου και με την κατάκτηση 3 σερί πρωταθλημάτων μεταξύ 1983-86), την ομάδα μπάσκετ που το 1981 και το 1994 αγωνίστηκε αλλά έχασε στους τελικούς κυπέλλου Ελλάδος. Ακόμα στο μπάσκετ αγωνίστηκε στον ημιτελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης με κορυφαίο τον Γουώλτερ Μπέρι, ενώ το 1999 ενσωμάτωσε στο ρόστερ της το Δημήτρη Διαμαντίδη.
Εκτός από το ποδόσφαιρο προφανώς στη Θεσσαλονίκη μεσουρανεί και το μπάσκετ, για να μην πούμε κυρίως το μπάσκετ, με τα ντέρμπι ΠΑΟΚ – Άρης να καθηλώνουν όλη την Ελλάδα. Το 1984 η ομάδα μπάσκετ του ΠΑΟΚ κατακτά το πρώτο της Κύπελλο Ελλάδας επικρατώντας επί του Άρη στο Παλέ. Το 1991 ο ΠΑΟΚ κατακτά το πρώτο Ευρωπαϊκό τρόπαιο για το σύλλογο επικρατώντας επί της Σαραγόσα στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων στη Γενεύη, βραβεύεται δε από τον ΠΣΑΤ ως η κορυφαία ελληνική ομάδα της χρονιάς. Την επόμενη χρονιά κατακτά το πρωτάθλημα Ελλάδας και αγωνίζεται στον τελικό του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου ξανά αλλά χάνει. Το 1993 η ίδια αγωνίζεται στο φάιναλ φορ της Ευρωλίγκα στην Αθήνα και καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην Ευρώπη επικρατώντας επί της Ρεάλ Μαδρίτης. Το 1994 κατακτά το Κύπελλο Κόρατς στην Τεργέστη επικρατώντας επί της Στεφανέλ σε διπλό τελικό, το επόμενο έτος το Κύπελλο Ελλάδας απέναντι στο Πανιώνιο και το 1999 το Κύπελλο Ελλάδας με αντίπαλο την ΑΕΚ ολοκληρώνοντας την επιτυχημένη περίοδο του τμήματος. Στην ομάδα μπάσκετ του ΠΑΟΚ έπαιξαν τρομεροί παίκτες αυτά τα χρόνια όπως για παράδειγμα ο Μπάνε Πρέλεβιτς, ο Τζον «Τεν Τεν» Κόρφας, ο Κλιφ Λέβιγκστον, ο Γουώλτερ Μπέρι, ο Χρήστος «αληταράς»Τσέκος, ο Ευθύμης Ρεντζιάς και ο Πρέντρακ Στογιάκοβιτς.
Από την άλλη ο Άρης χτίζει ολόκληρη δυναστεία στο μπάσκετ, κατακτώντας το πρωτάθλημα τις χρονιές 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, το κύπελλο τις 1985, 1987, 1988, 1989, 1990 και σημειώνοντας αξιόλογες ευρωπαϊκές διακρίσεις, με εναρκτήρια το 1985 και την πρόκριση έως τους ημιτελικούς του κυπέλλου Κόρατς. Επίσης, μετείχε σε 3 συνεχόμενα φάιναλ φορ του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος τις χρονιές 1988, 1989 και 1990.
Το 1991 ο Άρης αναδεικνύεται για 10η και τελευταία φορά πρωταθλητής, ενώ κατακτά και το κύπελλο Ελλάδας το 1992. Το 1997 με κορυφαίους τους Τσαρλς Σάκλεφορντ και τον Πικουλίν Ορτίθ κατακτά το Κύπελλο Κόρατς. Τέλος το 1998 κατακτά ξανά το Κύπελλο Ελλάδας. Στον Άρη έπαιξαν εκπληκτικοί παίκτες όπως ο Νίκος Γκάλης, ο Παναγιώτης Γιαννάκης, ο Νίκος Φιλίππου και ο Μιχάλης Ρωμανίδης.
Τι; Νομίζατε τελειώσαμε με τα αθλητικά δρώμενα; ΟΧΙ! Αυτές τις δεκαετίες μπάσκετ και ποδόσφαιρο έπαιξε και ένας τεράστιος λαός, ένα κοινωνικό φαινόμενα που χρίζει ψυχιατρικής ανάλυσης. Αυτό το φαινόμενο λέγεται ΛΑΟΣ ΤΟΥ ΠΑΟΚ. Ο λαός του ΠΑΟΚ εκείνα τα χρόνια, φορώντας φλάι μπουφάν, κολλητά τζιν και μπότες μάρτινς, ταξίδευε σε όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη υποστηρίζοντας την ομάδα του και έγραψε χιλιάδες σελίδες ιστορίας που δεν μπορούν να χωρέσουν σε ένα άρθρο. Ο λαός αυτός φώναξε, πάλεψε, μάτωσε, είχε απώλειες, είχε νεκρούς αλλά δημιούργησε ένα μύθο. Αν θες να μάθεις αυτή την ιστορία απλά ρώτα τον πατέρα σου, ρώτα το θείο σου, ρώτα ένα παλαίουρα στην Τούμπα και θα καταλάβεις περί τίνος πρόκειται και θα καταλάβεις κυρίως γιατί δεν μπορώ να το περιγράψω στο άρθρο. Είναι κάτι που πρέπει να το ζήσεις, να το μάθεις, να το διδαχτείς από κάποιον που το έζησε έστω, δεν περιγράφεται με μια σειρά από γράμματα σε ένα site.
